Pałacowe parki w Lubuskiem. Mamy ich kilkaset! O wielu nawet nie wiecie...

Kilkoma się szczycimy, o licznych nawet nie wiemy. Często po pałacu lub dworze nie ma już śladu, a parki zostały opanowane przez miejscową przyrodę i tylko pojedyncze, często już pomnikowe drzewa świadczą o tym, że ktoś kiedyś tworzył tutaj swój własny świat, swój własny raj.

Marzenie księcia

Zacznijmy od prawdziwej perły. Park Mużakowski uznany jest za jeden z najznakomitszych przykładów sztuki ogrodowej w Europie i nic dziwnego, że został wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Idea utworzenia w okolicy Bad Muskau wielkoprzestrzennego parku krajobrazowego powstała około roku 1815.

Książę Heramnn Puckler tworzył go w latach 1815-1845 i na dobrą sprawę nigdy nie ukończył.

Projekt przerósł możliwości finansowe pomysłodawcy, który w połowie lat 40. stanął u progu bankructwa i musiał sprzedać swoje dobra wraz z... marzeniami. W swoich czasach uznany był nie tylko za niepoprawnego kobieciarza, ale za arcymistrza sztuki ogrodniczej. Zajmuje ponad tysiąc hektarów zarówno na niemieckim brzegu, jak i polskim brzegu Nysy Łużyckiej. Obecnie granicy nie przekroczymy, ale stańmy na skarpie przy Kamieniu Pucklera, skąd rozciąga się wspaniały widok na leżący już po niemieckiej stronie zamek...

Zieleń po azjatycku

Niedaleko znajdziemy park otaczający pałac w Żaganiu. Był to barokowy ogród przekształcony w wieku XIX w rozległe założenie krajobrazowe, obejmujące obszar o pow. 97,5 ha podzielony rzeką Bóbr i jej odnogą na trzy części: Park Pałacowy, położoną na wyspie Bażanciarnię i ciągnący się za rzeką Park Górny.
Wart poznania jest pobliski park w Iłowej. Powstał na przełomie XIX i XX wieku z inicjatywy ówczesnego właściciela majątku Fryderyka Maksymiliana von Hochberga.

Postanowił on zamienić typowy park w ogród w stylu japońskim, wynajął znanych ogrodników.

I tak przy pałacu powstał secesyjny ogród różany zamknięty z dwóch stron budynkami gospodarczymi o dekoracyjnym pruskim murze. Jest jednym z nielicznych, w którym zachowało się bogate wyposażenie ogrodu - kamienne latarnie, ceglane okna widokowe, mostki, baseny. Niestety w większości w złym stanie technicznym. Pozostałości mostku prowadzą na wyspę, na której znajduje się ogród japoński z rzadkimi gatunkami drzew i krzewów. I wreszcie ozdoba parku - charakterystyczny wiadukt zwany przez iłowian Mostkiem Miłości.

Od lasa do Sasa

Niedaleko znajdziemy pałac i park w Brodach Żarkich. Tutaj również najpierw był barokowy ogród, który u progu wieku XIX przekształcono w rozległe założenie oparte o jezioro. Autorem projektu przebudowy w stylu saskiego rokoko był Jan Krzysztof Knöffel. W tym przypadku przedłużenie osi kompozycyjnych ogrodu wyznaczyło nowy kierunek rozwoju całego miasta. To tutaj bywał często król August III Sas, a wieści o balach, jakie organizował pan i władca Brodów - hrabia von Brühl, docierały do wielu królewskich dworów. Bywać gościem na pałacowych salonach, to dla szlachty był prawdziwy zaszczyt i honor.
Nie doceniamy tego, ale swoje zielone dzieła tworzyły tutaj prawdziwe gwiazdy architektury krajobrazu. Chociażby Eduard Petzold, który był autorem parków w Mostkach, Gębicach, Włostowie, Małomicach i Sławie. Tan ostatni położony jest malowniczo nad brzegiem śląskiego morza. Znajdziemy tu największe w Polsce stanowisko bluszczu i kilkanaście pomników przyrody.

Artyści od krajobrazu

Inne znane nazwisko to Peter Lenne, który zaprojektował pałacowe parki w Kiełpinie, Sądowie, Sosnach, Dąbroszynie, Kamieniu Wielkim, Żaganiu i Zatoniu. Ten ostatni, otaczający zamieniony w trwałą ruinę pałac, zyskuje powoli miano zielonogórskiego Wilanowa. Krok po kroku zaczyna przypominać wspaniałe dzieło Doroty Talleyrand. Idąc ścieżkami parku, czujemy, że podążamy śladami Hugo, Balzaca, Liszta, Mikołaja I, którzy byli gośćmi księżnej... Jego powierzchnia wynosi obecnie 29,04 ha, w przeszłości była jednak o wiele większa. W latach osiemdziesiątych ub. stulecia został powiększony o podmokłe tereny leśne o pow. 50 ha. A teraz, wiosną, poczujemy woń niedźwiedziego czosnku.

Piękne nieznajome

Jednak na spacer warto się wybrać po tych mniej znanych obiektach. Weźmy chociażby park podworski w Buchałowie. Tutaj znajdziemy pomnikowy dąb o obwodzie 696 cm i wysokości około 28 m. Według szacunków leśników ma około 350 lat. Do tego dwa ciekawe platany. Park rozciąga się w pagórkowatym terenie po obu stronach potoku.
Niezwykły jest także rozległy park krajobrazowy w Sobolicach z drugiej połowy XIX wieku zlokalizowany obok dworu z XVI wieku. Ma powierzchnię 19 ha. Ten duży rozmiar to efekt włączenia w jego granice fragmentu starej dębiny. Tutaj mamy pokaźną liczbę pomników przyrody.

Park w parku

W liczącym 20 ha park w Zaborze o systematycznym układzie alei, których główną osią jest piękne jezioro Liwno, spotkamy imponujące okazy starych drzew.

Park w Gryżynie założono w I połowie XIX w., w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu myśliwskiego. Został zaprojektowany zgodnie z XIX-wiecznymi tendencjami romantycznych parków krajobrazowych.

Na terenie parku znajdują się stawy zasilane w wodę potokiem wypływającym ze źródła, które znajduje się także na terenie parku. Wiek drzewostanu szacowany jest na ok. 135-175 lat, ale były tu również 200-letnie dęby, buki i lipy.

Lista ta zdaje się nie mieć końca. Zwłaszcza że często o parkach tych zapomnieliśmy na długo i po latach zaczynamy przypominać sobie o ich walorach. Tak dzieje się z efektownymi parkami rodziny Rothenburgów w Laskach i Nietkowicach.
Na uwagę zasługuje też założony w XVIII wieku park angielski w Dąbroszynie, który podzielono na część górną i dolną. W części górnej zobaczyć można zachowaną do dnia dzisiejszego figurę Wiktorii, natomiast w parku dolnym znajduje się gotycki kościół z barokową kaplicą rodu Schoeningów.

Park Miłości

W Lubniewicach równocześnie z budową nowej rezydencji zwanej „Nowym Zamkiem” w latach 1909-1911, po północnej stronie zatoki jeziora Lubiąż, zakomponowano park w typie krajobrazowym, którego autorstwo przypisuje się Georgowi Potente (1876-1945). Tę część parku założono w miejscu dawnych ogrodów. Przy zamku zachowały się ozdobne elementy rzeźb i małej architektury w postaci kamiennych waz, figur, ławek, obelisków oraz innych elementów dekoracyjnych. Od strony tarasu założenie urozmaicała różnorodna i dekoracyjna roślinność. Komunikację w parku zapewnia dobrze rozwinięta sieć utwardzonych dróg i ścieżek spacerowych o długim i łagodnym przebiegu.

Kompozycja parku wyróżnia się interesującym drzewostanem, który wypełnia wnętrza polan pomiędzy wytyczonymi drogami parkowymi.

Kilka lat później to założenie zyskało nowe życie i nową... specjalizację. To Park Miłości przypominający, że w jego alejkach prawdziwa miłość przeżywała sama Michalina Wisłocka.

I jeszcze jedna perełka

W Mierzęcinie, w rozległym parku krajobrazowym z II połowy XIX w., wznosi się neogotycki pałac z I połowy XIX w. Pałac posadowiony jest na tarasowym brzegu rzeki, w otoczeniu rozległego romantycznego parku krajobrazowego. Łączna powierzchnia historycznego założenia pałacowo-folwarczno-parkowego wynosi około 24 ha. Kompozycja przestrzenna obejmuje parter ogrodowy z fontanną przed pałacem, od której prowadzi główna aleja parkowa, kończąca się na skrzyżowaniu dwunastu dróg. Po stronie północno-wschodniej i głównej alei parkowej znajduje się podłużna polana widokowa z altaną lipową na skraju. W części wschodniej parku usytuowany jest cmentarz rodowy. Od strony zachodniej park opada tarasami ku stawowi i rzece. Dalej mamy park angielski...

Sporo? To nic. W naszym regionie naliczono około 500 zabytkowych parków...